Mirosław Miniszewski zaprasza na seminarium online “Problem winy”

Jest pewien tekst. W środowiskach intelektualnych znany, ale rzadko czytany – „Problem winy [niemieckiej]” Karla Jaspersa (1883–1969), niemieckiego filozofa – jednego z najważniejszych w historii, wcześniej lekarza psychiatry.

Napisał go w 1946 roku w obliczu moralnego kryzysu Niemiec po zakończeniu II wojny światowej. Sam represjonowany przez nazistów ze względu na swoje poglądy i żydowskie pochodzenie żony, prezentuje tam dogłębną analizę „winy niemieckiej”. Tekst Jaspersa odegrał istotną rolę w kształtowaniu niemieckiej świadomości moralnej w powojennej rzeczywistości. Od lat sześćdziesiątych jest to lektura obowiązkowa na niektórych niemieckich wydziałach prawa.

Z początku przyjęty przez Niemców z obojętnością — Jaspers z tego powodu wyemigrował na zawsze do Szwajcarii. Później, przez pokolenie dzieci „nazistów” zaakceptowany i przyswojony, do dziś pozostaje punktem odniesienia dla debat o odpowiedzialności zbiorowej, pamięci historycznej oraz możliwościach duchowego i społecznego pojednania.

Kwestia winy, w odniesieniu do tego, co z Europą zrobili Niemcy i ich sojusznicy, jest złożona i trudna do analizy. Jaspers doskonale ją rozświetla. Jest to rozliczenie, ale też zarazem ostrzeżenie. Nie tylko on przestrzegał przed możliwym powrotem nazizmu. Robili to między innymi Hannah Arendt czy Theodor Adorno. I właśnie dzieje się to na naszych oczach, nie tylko w Polsce.

Dlaczego dzisiaj trzeba ten tekst czytać ponownie?

Dlatego, że jest nie tylko rozliczeniem z tym, co było, ale jest zarazem proroctwem. Opisuje bowiem to, co właśnie nadchodzi, co stoi u progu naszego, nie tylko polskiego świata. Dlatego warto rozważyć jego lekturę. Między innymi dlatego, że przyszłość kwestii naszej winy naszych czasów jest w zasadzie zdeterminowana i częściowo już napisana.

Chciałbym Wam zaproponować prywatne seminarium online, które będzie oparte na tym właśnie tekście. Seminarium akademickie, przebiegające według reguł uniwersyteckich. Nie luźna debata, ale głęboka analiza tego tekstu i prezentowanie wniosków. Nie godzinna pogadanka, ale minimum 7 spotkań, po 1,5 godziny każde (jak na uniwersytecie). Sam tekst nie jest długi, ale jest gęsty.

W świetle moich ostatnich wpisów i aktywności leśnej ostatnich lat, jest to coś, co mogę zrobić dla Was i dla siebie. Coś, co umiem, w czym jestem dobry. Jestem w końcu od 15 lat wykładowcą jako doktor filozofii (info dla tych, co mnie nie znają).

Zapraszam.

Warunki uczestnictwa

1. Online — platforma Zoom, aktywne uczestnictwo z włączoną kamerą (nie akceptuję wyłączonych kamer w czasie wykładów online — takie same warunki mają moi studenci na uczelni).

2. Maksymalna liczba uczestników: 15 osób — jeśli będzie więcej chętnych, będą dwie grupy.

3. Tekst będzie dostępny jako PDF, trzeba będzie go wydrukować, przeczytać i mieć przed nosem w czasie zajęć.

4. Ponieważ angażuję się w to jako tzw. Privatdozent, czyli wykładowca bez pensji uniwersyteckiej, jako honorarium oczekuję od uczestników wpłat w serwisie Suppi w kwocie z uwzględnieniem zasady „godzien jest robotnik zapłaty swojej”. (Dla mnie to jest około 200 zł od osoby, wychodzi 28 zł za jedno spotkanie). Jestem aktualnie bezrobotny, bo w czasie wakacji nie mam zajęć na uniwersytecie, a nie mam etatu, tylko zlecenie, więc proszę potraktować to jako formę mojego zatrudnienia. Jeśli ktoś chce uczestniczyć, ale naprawdę go nie stać, to też zapraszam. Brak pieniędzy nie może być przeszkodą w zdobywaniu wiedzy.

5. Obowiązkowe obejrzenie następujących filmów:

   • „Lektor” (The Reader, 2008, reż. Stephen Daldry; dostępny na CDA Premium),

   • „Speer i on” (Speer und Er, 2005, reż. Heinrich Breloer; dostępny na YT),

   • „Pojednanie” (The Forgiven, 2017, reż. Roland Joffé; dostępny na CDA Premium).

   Obejrzenie tych filmów jest warunkiem koniecznym uczestnictwa w seminarium. Będą omawiane i analizowane na zajęciach.

6. Obowiązkowa lektura tekstów pomocniczych (będą dostępne dla uczestników jako PDF-y):

   • Theodor Adorno, „Nowy prawicowy radykalizm”,

   • Sven Lindquist, „Wytępić całe to bydło”.

   Będą omawiane i analizowane na zajęciach.

7. Dokładny termin rozpoczęcia seminarium będzie ustalony po zebraniu chętnych uczestników, ale pierwsze spotkanie będzie albo jeszcze w lipcu, lub najpóźniej w sierpniu.

8. Zapraszam wyłącznie osoby gotowe do pracy intelektualnej, a nie do biernego uczestnictwa. To nie będzie wykład, tylko seminarium.

Zgłoszenia na adres: seminarium@anachoresis.pl.

O przyjęciu decyduje kolejność zgłoszeń. Można też napisać w komentarzu, że jest się chętnym, co pozwoli mi zorientować się w ilości chętnych.

Jeśli ten projekt wypali, będę go kontynuować w innych, pokrewnych tematach. Nie chcę już robić ogólnodostępnych programów na YT. Są to dla mnie zbyt cenne treści, żeby je rzucać na pastwę algorytmów i hejtujących idiotów.